Những ngày này năm ngoái, gần như tất cả những gì các tín đồ smartphone có là sự thất vọng. Apple đã phá bỏ truyền thống "S" bằng một chiếc iPhone có thiết kế không hề mới nhưng lại được đánh số mới (iPhone 7). Con át chủ lực của Samsung ra mắt rồi nhanh chóng bị thu hồi. Tham vọng "làm chủ Android" của Google thành hình bên trong một lớp vỏ phần cứng nhàm chán và những tính năng phần mềm sẽ sớm phổ cập cho cả thế giới.

Nhưng, sang đến 2017, mọi chuyện đã thay đổi. Sau một năm có quá nhiều sự kiện và quá nhiều thay đổi mang tính bước ngoặt, có lẽ tất cả các nhà sản xuất, các fan hâm mộ, giới đầu tư và các chuyên gia công nghệ đều đồng tình rằng: 2017 là năm bước ngoặt của toàn bộ thị trường smartphone.

Và sau đây là tất cả những sự kiện nổi trội, những xu thế được thiết lập trong năm smartphone 2017 để chào đón một năm 2018 thậm chí còn đáng nhớ hơn nữa.

Cuộc chiến AI trên smartphone 2017 đã bắt nguồn bằng một sản phẩm... kém ấn tượng hơn tất cả các đối thủ đã có trên thị trường từ trước: trợ lý ảo Bixby của Samsung. Thế nhưng, sự xuất hiện của một trợ lý ảo đến từ một nhà sản xuất vốn chỉ nổi danh với phần cứng đã cho thấy một sự thật quan trọng: chỉ phần cứng thôi là không đủ. Ngay cả CEO mảng di động, ông DJ Koh còn khẳng định: cạnh tranh trợ lý ảo với Google chính là "chiếc nhẫn khổ đau" trong mối duyên của Google và Samsung.

Hiển nhiên, nếu Samsung đã mạnh tay đến vậy thì Google cũng phải phản đòn. Bằng cách cùng Intel thiết kế ra một con chip AI riêng có tên Pixel Visual Core, Google đã trang bị cho bộ đôi Pixel 2/Pixel 2 XL những tính năng "hoang đường": dùng thuật toán tạo bokeh "như thật" trên ảnh từ camera đơn, dịch tự động giọng nói (khi kết hợp với PixelBuds), tự đọc thông tin CÓ NGHĨA trên ảnh để ghi nhớ hay tự nghe, tự nhận diện bài hát chỉ từ khối dữ liệu mẫu 500MB...

Thế nhưng, ngay cả khi là kẻ đi đầu thế giới trong cuộc cách mạng AI, Google vẫn không thể đè bẹp đối thủ vốn đang độc chiếm phân khúc cao cấp: Apple. Khi theo đuổi tầm nhìn AI của riêng mình, Apple đã đưa thiết kế chip lên một tầm cao mới khi lần đầu tiên đè bẹp các đối thủ Android cả về hiệu năng nhân đơn lẫn đa nhân. Thành quả các iFan được tận hưởng là một mạng neural network dùng cho bảo mật và... hiệu ứng emoji trên khuôn mặt, một công nghệ tưởng chừng đơn giản nhưng lại được KGI Securities đánh giá là vượt mặt Android tới tận 2 năm.

Có một đối thủ Android không lấy làm phục điều đó. Chỉ vài tiếng sau khi Apple công bố iPhone X, Huawei lên tiếng đả kích rằng Apple chưa làm được smartphone AI "thực thụ". Đến lượt mình, Huawei công bố ra mắt Mate 10 và Mate 10 Pro... không có tính năng AI nào thực sự thuyết phục như Google hay Apple. Bù lại, Mate 10 vẫn là một cột mốc quan trọng trong cuộc chiến AI: đây là chiếc smartphone đầu tiên sở hữu một con chip "thửa" do một nhà sản xuất không nắm giữ hệ điều hành thiết kế.

Khi Huawei cũng mang mộng thiết kế chip cho AI.

Với sự tham gia của 3 đối thủ đứng đầu thị trường và của ông chủ Android, AI đã trở thành chìa khóa cho cuộc chiến smartphone trong tương lai. Các thiết kế chip "thửa", các thuật toán hay các đột phá về tính năng chắc chắn sẽ không thể phổ cập một cách dễ dàng như chip Snapdragon, màn hình LG, RAM/bộ nhớ Samsung hay cảm biến camera của Sony. Ngay trong năm sau, cuộc chiến smartphone cao cấp sẽ tàn khốc hơn rất nhiều.

Phần mềm Android giờ sẽ bị dùng để chống lại Samsung, LG, Huawei, Sony...

Thị trường smartphone đã bão hòa. Người dùng ngày càng sẵn lòng vung tiền mua những trải nghiệm thực sự nổi bật. Android đã hoàn thiện vai trò "phổ cập dịch vụ Google". Và giờ, Android được dùng với 2 mục đích: giúp Google thu hết lợi nhuận trên phân khúc cao cấp và thắt chặt sự kiểm soát của Google lên toàn bộ thế giới di động.

Chắc chắn, Google sẽ không bao giờ chia sẻ các thuật toán siêu việt để làm nên linh hồn AI trên Pixel. Thiết kế chip Pixel Visual Core vẫn sẽ là của riêng Google, Pixel Launcher vẫn tiếp tục là của riêng smartphone Pixel, gói khuyến mại khổng lồ qua ứng dụng Photos vẫn sẽ dành riêng cho người mua Pixel.

Nói cách khác, Google sẽ dùng thuật toán để chống lại Samsung, LG, Huawei, Sony và bất kỳ kẻ nào vẫn còn đang sống trên nền tảng của Google. Nhưng dã tâm của Google sẽ không dừng ở đó: với các đối tác đình đám hơn như Xiaomi và Motorola, Google đang dần thắt chặt vòng kiểm soát của mình đối với trải nghiệm của người dùng. Miếng bánh còn lại cho các nhà sản xuất sẽ là một cuộc chiến lối mòn: cấu hình, nơi cái giá của sự khác biệt sẽ là mức giá ngày một tăng dành cho những con chip ngày càng phải mạnh hơn, những tấm màn ngày càng phải sắc nét hơn, những cảm biến camera ngày một phải nhiều "chấm hơn".

Nếu Android One thành công, cả thế giới sẽ sống trong tầm nhìn smartphone giá rẻ/tầm trung do Google định đoạt. Khi người dùng mon men tiến lên cao cấp, Google sẽ đứng đợi sẵn với trải nghiệm ưu việt được xây dựng bằng thuật toán riêng. Một tham vọng hoàn hảo, được gã khổng lồ tìm kiếm hé lộ khi 4/5 thế giới đã sử dụng Android.

Nếu như sức ảnh hưởng của trào lưu AI hóa điện thoại sẽ phải vài năm nữa mới bộc lộ thì năm 2017 cũng đã kịp chứng kiến một trào lưu khác "dễ thấy" hơn rất nhiều: kéo dài màn hình. Bắt đầu với G6 và Galaxy S8, 2 gã khổng lồ Hàn Quốc LG và Samsung đồng loạt thiết lập tiêu chuẩn tỷ lệ 18:9 cho smartphone Android đầu bảng. Chỉ trong vòng vài tháng, các đối thủ cao cấp như Essential Phone, HTC U11 Plus, LG V30 và Google Pixel 2 cũng tham gia vào trào lưu mới trước khi Apple tạo dấu ấn của riêng mình bằng chiếc iPhone X hoàn toàn không có một chút viền màn hình nào (và tỷ lệ dài hơn một chút, ở vào khoảng 2.17:1).

Cú rượt đuổi ngoạn mục của tầm trung.

Song, phải đến khi các đối thủ Trung Quốc tung ra các sản phẩm như OPPO F5, Honor 9i, OnePlus 5T, người ta mới nhận ra rằng 18:9 là tương lai tất yếu của phần cứng smartphone: chưa bao giờ một thay đổi tầm cao lại được đưa xuống phân khúc tầm trung/thấp một cách chớp nhoáng đến vậy. 16:9 đã phải mất tới nửa thập kỷ mới có thể "tận diệt" được 4:3 trên smartphone, nhưng có lẽ ngay trong năm 2018, 18:9 sẽ trở thành tiêu chuẩn mới của chúng ta.  

Kể từ đầu thập niên 2010 cho đến nay, các iFan đã luôn thuộc lòng mức giá khởi điểm cho iPhone mới: 650 USD. Các dòng Plus được bán ở giá cao hơn, 750 USD khởi điểm. Các đối thủ Android cũng thường ra mắt ở khung giá "xêm xêm". Qua nhiều năm, khung giá chung của thị trường smartphone cao cấp là vậy.

Thế rồi, đến 2017, Tim Cook "bỗng dưng" dùng "One More Thing" để ra mắt một chiếc iPhone mới mang tên "X" ở mức giá 1000 USD. Đáng sợ hơn nữa, Apple còn dùng 2 chiếc iPhone 8 và iPhone 8 Plus để làm nền cho iPhone X ở khugn giá khởi điểm 700 USD và 800 USD.

Nhìn ra xung quanh, bạn sẽ thấy Apple không phải là thủ phạm cho khung giá mới: qua từng năm, Samsung đã từ từ nâng giá cho Galaxy S và Galaxy Note. Ví dụ, Galaxy S7 và S7 edge khởi điểm ở mức 670/770 USD, Note7 có giá 950 USD. Galaxy S8/S8 có giá 750/850 USD khi phát hành còn Note8 mới thật sự là chiếc smartphone đắt đỏ đầu tiên khi khởi điểm ở mốc 960 USD (Mỹ).

Hiển nhiên, Apple và Samsung không hề đơn độc. Từ giữa năm, Sony đã bán Xperia XZ Premium ở mức giá 800 USD. LG G6 khởi điểm ở mốc 730 USD, V30 800 USD. Google bán Pixel 2 XL với giá 850 USD cho bản 64GB, 950 USD cho bản 128GB. Cá biệt, ngay cả Huawei cũng "đua đòi" đặt giá cho Mate 10 Pro ở mức 800 Euro (khoảng 950 USD, Huawei không kinh doanh tại Mỹ).

Smartphone Trung Quốc đã không còn rẻ. Smartphone đầu bảng trên khắp thế giới cũng không còn thuộc về khung "hợp lý". Sang đến 2018, các con số này sẽ chỉ có thể gia tăng. Kỷ nguyên 650/750 USD đã chấm dứt, kỷ nguyên nghìn đô cho một chiếc smartphone "cao cấp" đã bắt đầu.

Cuộc đuổi bám quyết liệt để "làm giá" smartphone.

Nếu như AI hóa là hướng đi cho phân khúc cao cấp thì OPPO, Vivo, OnePlus, Xiaomi và (lại là) Samsung cũng sẽ có cuộc chiến riêng của mình ở các phân khúc dưới. Trong năm 2017, phân khúc tầm trung được các hãng này tập trung trong 2 năm qua đã bắt đầu có dấu hiệu lặp lại vết xe đổ của tầm thấp: phần cứng ngày càng bị bắt kịp nhanh hơn và lợi nhuận càng giảm sút. Cuộc đổ bộ quá nhanh của màn hình 18:9 trên những chiếc smartphone tầm trung chính là minh chứng cho xu thế này.

Tầm trung: Cạnh tranh phần cứng ngày một khốc liệt hơn...

Buộc lòng, các tên tuổi tầm trung sẽ phải dần dần từ bỏ miếng bánh đã không còn béo bở nữa. Đích đến của họ sẽ là phân khúc cận cao cấp, từ 400 USD đến 600 USD. Trong năm 2018, Samsung sẽ đầu tư hơn vào dòng Galaxy A và thậm chí có thể hồi sinh dòng "S Mini" với thế hệ đầu bảng S9 sắp ra mắt. BKK (cha đẻ của OPPO/Vivo) có lẽ sẽ tập trung tiến đánh Tây Âu với OnePlus còn Xiaomi sẽ tiếp tục chọn Mi Mix làm dòng chủ lực thay cho Mi. Riêng Huawei còn cố gắng sao chép cả tính năng Animoji của Apple lên những chiếc Honor: một tương lai nơi ngay cả Honor 9 cũng có công nghệ thực sự ngang tầm Face ID có thể sẽ trở thành hiện thực trong năm 2018.

...và lợi nhuận bốc hơi ngày càng nhanh hơn.

Cuộc đấu của năm mới sẽ tiềm ẩn những thử thách chưa từng có với các hãng Trung Quốc vốn chỉ quen với tầm trung và tầm thấp. Đáng sợ hơn nữa, phân khúc cận cao cấp cũng đang tiềm ẩn những đòn đánh bất ngờ từ 2 đối thủ khó lường: Apple sẽ làm gì với chiếc iPhone SE 2 có thể ra mắt trong năm sau? Google liệu có dùng Android One tiến đánh cận cao cấp?

Khi chạy theo xu thế 18:9 và "ham hố" thêm cả những lợi thế của OLED, Google đã phải trả giá đắt: chỉ trong vòng 1 tháng sau ngày lên kệ, một loạt Pixel 2 XL (do LG sản xuất) đã bị người mua lên tiếng phàn nàn về chất lượng hiển thị quá kém. Burn-in, ám xanh, nhiễu chấm... một danh sách dài các vấn đề hiển thị đã khiến cho nỗ lực "thông minh hóa Android" của Google gặp trở ngại khủng khiếp.

Điều đáng nói là sự cố của Google lại chính là niềm vui dành cho "đối tác" Samsung: chất lượng quá dở tệ của màn hình pOLED trên Pixel 2 XL không thể làm lu mờ chất lượng tuyệt vời của màn hình AMOLED trên Pixel 2, vốn do... Samsung sản xuất. Samsung cũng lại là đối tác cung ứng màn hình AMOLED cho iPhone X, thu về tới 120 USD trên từng chiếc X được iPhone bán ra. Theo nhiều cách, iPhone X và Pixel 2 XL chính là minh chứng cho sự áp đảo tuyệt đối của Samsung trên thị trường màn hình OLED dành cho di động.

Song, trong cuộc chiến cung ứng, Samsung vẫn sẽ tiếp tục phải đối đầu với nhiều đối thủ mạnh. LG vẫn áp đảo tuyệt đối trên thị trường tấm màn LCD. LG cũng được cả Apple, Google và Microsoft chọn làm đối tác sản xuất OLED cong, mở ra một tầm nhìn chiến lược đặc biệt khó đoán cho năm 2018 – đặc biệt là khi hãng này thậm chí sẽ không ra mắt G7 đúng hạn định. Cùng lúc, đối thủ Sharp đã bắt đầu hồi sinh ngay trong những quý đầu tiên về tay Foxconn, đối tác lắp ráp iPhone của Apple.

Trên lĩnh vực chip, Samsung vẫn sẽ phải tranh đấu với TSMC (Đài Loan) để giành lại miếng bánh SoC iPhone. Trên lĩnh vực cảm biến camera, Samsung vẫn chưa phải là đối thủ của Sony: gã khổng lồ Nhật Bản đang nắm giữ tới 49% thị phần cảm biến camera trên smartphone. Khi trào lưu camera 3D do iPhone X khai phá bùng nổ, Sony sẽ tiếp tục nắm giữ một lợi thế quan trọng khác: công ty Nhật Bản đã phát triển công nghệ TOF từ 3 năm trước chứ không đợi đến khi Apple tạo cú sốc.

Cung ứng linh kiện smartphone sẽ là sân chơi mới của các gã khổng lồ châu Á.

Ít ai nhận ra rằng, các mảng linh kiện đều đang chiếm phần lớn nhất trong lợi nhuận của Samsung, Sony, LG và Sharp – vượt mặt cả lợi nhuận đến từ smartphone mang thương hiệu riêng. Trong năm Mậu Tuất 2018, chính cuộc chiến cung ứng sẽ âm thầm quyết định tới lợi nhuận và thua lỗ cho các gã khổng lồ smartphone châu Á, ngay cả khi đó không phải là mảng kinh doanh thường xuyên được họ "khoe khoang" nhất.

Không phải đến 2018 Trung Quốc mới trở thành thị trường trọng điểm của thế giới smartphone. Thế nhưng, trong năm mới, quốc gia đông dân nhất thế giới có thể sẽ chứng kiến những bước ngoặt vô cùng đặc biệt: Xiaomi sẽ "lên sàn", chấm dứt kỷ nguyên startup. Năm vừa qua, Xiaomi vượt chỉ tiêu doanh thu tới 18% và có thể đã chạm mốc 17-18 tỷ USD doanh thu. Một con số IPO tương xứng với tầm vóc của thương hiệu đã cách mạng hóa triết lý kinh doanh smartphone chắc chắn sẽ cho cả thế giới "mở mắt" về vị thế của đất nước Trung Quốc trong kỷ nguyên mới.

Và nhắc đến Trung Quốc, chúng ta cũng không thể quên Huawei khi nhà sản xuất này đã chạm mốc 153 triệu máy bán ra trong năm 2017. Trong khi con đường đến nước Mỹ sẽ còn gặp nhiều khó khăn, Huawei hiện vẫn đang nắm giữ vị trí số 3 toàn cầu một cách chắc chắn và cũng đang là thương hiệu duy nhất dám tấn công vào phân khúc cao cấp với nhiều bước tiến đột phá trên lĩnh vực AI trong năm vừa qua. Nếu có thể giải quyết được các vấn đề luật pháp tại nước Mỹ, Huawei chắc chắn sẽ đem về cho Trung Quốc vị thế số 2 thế giới, một thành tựu mà hãng này đã từng một lần giành khỏi tay Apple trong quý 2/2017.

Vĩnh biệt, Windows di động.

Đã từ rất lâu rồi, các fan của Nokia, Microsoft và BlackBerry phải chấp nhận sự thật rằng thế giới OS di động sẽ là cuộc đua song mã giữa Apple và Google. Thế nhưng, khi cái chết của Nokia và BlackBerry đã là quá rõ ràng, chiến lược di động của Microsoft vẫn là một dấu hỏi chấm lớn. Với Windows 10 Mobile, ai ai cũng có thể thấy rằng, Microsoft chưa từ bỏ giấc mộng mang Windows lên một thị trường vốn đã bị Apple và Google thống trị trong cả một thập kỷ.

Đến ngày 9/10, giấc mộng le lói ấy chính thức bị giết chết khi lãn đạo bộ phận di động của Microsoft tuyên bố sẽ không phát hành smartphone hay tính năng mới cho Windows 10 Mobile. Như thế, chỉ 1 năm sau khi BlackBerry từ bỏ BBOS để đến với Android, đối thủ duy nhất được hy vọng được trở thành "kẻ thứ 3" cũng đã... tắt thở.

Trong cơn bão mong đợi dành cho iPhone X và Google Pixel 2, cái chết của Windows 10 Mobile không được nhiều người chú ý. Thế nhưng, thật tình cờ, cái chết của Windows trên di động đã đến khi chiếc smartphone "hiện đại" vừa tròn 10 năm tuổi – 10 năm sau ngày Steve Jobs đặt iPhone 1 vào tay người dùng (và các đối thủ cạnh tranh).

Không còn ai thách thức Apple và Google nữa cả.

Microsoft vẫn đang cực kỳ hùng mạnh với những tham vọng dành cho AI, đám mây và doanh nghiệp; Windows 10 mới đây cũng đã cán mốc 600 triệu người dùng. Song, cái chết của Windows 10 Mobile, đi kèm với động thái rút lui của Intel trên thị trường chip ARM hay tình cảnh ngày một khó khăn của Lenovo/Motorola, vẫn là một cột mốc cực kỳ quan trọng: toàn bộ những tàn tích của thời đại di động cũ, của cả kỷ nguyên PC trên chiếc smartphone "hiện đại" đã bị xóa bỏ. Bước sang năm Mậu Tuất 2018, thế giới smartphone sẽ là một cuộc chiến riêng của những gì đã bắt đầu khi Steve Jobs công bố iPhone tại MacWorld 2007.