Bí ẩn về cuộc sống bất tử của Henrietta

Henrietta Lacks sinh ngày 1 tháng 8 năm 1920, là con gái của một tá điền tại một trang trại ở Roanoke, bang Virginia, Mỹ. Mẹ cô mất khi cô mới 4 tuổi và cô được gửi đến sống với ông nội, nơi cô lớn lên cùng với người anh họ David Lacks. Sau này họ trở thành vợ chồng và có với nhau 5 người con. 

Henrietta và David làm việc ở trang trại cho đến năm 1941, khi họ chuyển đến Baltimore, Maryland để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn. Họ định cư tại một khu dân cư chủ yếu là người da đen, Henrietta chăm sóc gia đình và David làm việc trong một nhà máy thép. 

Tháng 1 năm 1951, sau khi sinh đứa con thứ năm, Henrietta phát hiện mình bị chảy máu âm đạo bất thường, cảm thấy rất khó chịu và đã đến bệnh viện Johns Hopkins, một trong những bệnh viện dành cho bệnh nhân da đen. Sau khi khám, bác sĩ phát hiện một khối u ác tính rất lớn ở cổ tử cung của cô và chẩn đoán là ung thư cổ tử cung.

Phương pháp điều trị tiêu chuẩn vào thời điểm đó là xạ trị, bao gồm việc chiếu xạ các khối u bằng bức xạ radium nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư. Trước khi điều trị cho Henrietta, bác sĩ đã cắt ra hai mảnh mô nhỏ từ tử cung của cô, một mảnh bình thường và một mảnh ung thư mà không có sự đồng ý hay nói cho cô biết. 

Điều này là hợp pháp vào thời điểm đó vì các bệnh viện có quyền tiến hành nghiên cứu mẫu mô của bệnh nhân và quyền lợi của người da đen chưa được bảo vệ đầy đủ. Hai mảnh mô được gửi đến phòng thí nghiệm của bệnh viện, nơi nhà khoa học George Gay đang cố gắng nuôi cấy tế bào người cho nhiều thí nghiệm khác nhau. 

Ông đã thử nhiều lần nhưng không thành công vì tế bào của con người gặp khó khăn trong việc tồn tại và sinh sản bên ngoài cơ thể và thường chỉ sống được vài ngày trước khi chết. Tuy nhiên, khi lấy được tế bào ung thư của Henrietta, ông rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng các tế bào này không những không chết mà còn phát triển ở mức đáng báo động, cứ sau 24 giờ lại tăng gấp đôi.

Ông đặt những tế bào này vào đĩa petri và cung cấp cho chúng chất dinh dưỡng cũng như môi trường ấm áp, chúng tiếp tục phân chia như một cỗ máy chuyển động không ngừng, ông gọi những tế bào này là tế bào HeLa, theo tên Henrietta Lacks.  

Ông nhận ra rằng mình đã phát hiện ra một tế bào bất tử có giá trị lớn cho nghiên cứu y học. Đồng thời, Henrietta Lacks không hề biết tế bào của mình đã được sử dụng trong thí nghiệm mà chỉ làm theo chỉ dẫn của bác sĩ và thường xuyên đến bệnh viện để điều trị bằng phóng xạ. Tuy nhiên, phương pháp điều trị này không có kết quả, bệnh ung thư của cô đã lan sang các cơ quan khác, cơ thể cô ngày càng suy nhược và ngày 4 tháng 10 năm 1951, Henrietta qua đời trong phòng bệnh ở tuổi 31. Cô được chôn cất tại một nghĩa trang vô danh ở Virginia.

George Gay không công bố phát hiện của mình về tế bào HeLa hay xin cấp bằng sáng chế cho chính mình mà thay vào đó, ông hào phóng chia sẻ tế bào này với các nhà khoa học khác và thậm chí còn gửi miễn phí đến các phòng thí nghiệm có nhu cầu. Ông coi các tế bào này thuộc về nhân loại chứ không phải tài sản cá nhân của mình và ông hy vọng chúng sẽ đóng góp cho sự tiến bộ của khoa học và y học. 

Ông đã xây dựng một phòng nuôi cấy đặc biệt dành cho tế bào HeLa trong phòng thí nghiệm của mình và thuê kỹ thuật viên tên Mary Kubachek để chăm sóc và phân phối những tế bào này. Tế bào HeLa nhanh chóng trở thành hiện tượng trong cộng đồng khoa học, nơi chúng được sử dụng trong nhiều nghiên cứu khác nhau, bao gồm vắc xin, di truyền, ung thư, miễn dịch, AIDS, lão hóa, cấy ghép hạt nhân, v.v. Chúng cũng đã được gửi vào không gian để nghiên cứu tác động của vi trọng lực lên tế bào. 

Ứng dụng của tế bào HeLa gần như bao trùm tất cả, chúng đã có những đóng góp to lớn cho sự phát triển của khoa học và y học và được mệnh danh là "hòn đá tảng của sinh học hiện đại".

Mặc dù các tế bào của Henrietta đã có những đóng góp to lớn cho tiến bộ khoa học của nhân loại nhưng cô và gia đình vẫn bị phớt lờ và thiếu thốn. Tế bào của Henrietta đã bị lấy đi mà không có sự đồng ý hay biết của cô, và gia đình cô cũng không nhận được khoản bồi thường hay thừa nhận nào. 

Gia đình Henrietta không biết đến sự tồn tại và tầm quan trọng của tế bào của bà cho đến năm 1973, khi một số nhà khoa học cố gắng lấy thêm mẫu tế bào từ các con của bà để nghiên cứu đặc điểm di truyền của tế bào HeLa. Tuy nhiên, gia đình Henrietta không nhận được bất kỳ lời giải thích hay tôn trọng nào, thậm chí họ còn không biết tế bào là gì, gia đình Henrietta không được hưởng những lợi ích từ tế bào của cô, họ phải sống trong nghèo đói và bệnh tật. 

Trên thực tế, tế bào HeLa đã trở thành một ngành công nghiệp thương mại khổng lồ, được bán và sử dụng rộng rãi, mang lại lợi ích to lớn cho nhiều nhà khoa học và công ty. Gia đình Henrietta đã cố gắng bảo vệ quyền và lợi ích của mình bằng các biện pháp pháp lý nhưng họ gặp rất nhiều khó khăn và sự phản kháng vì luật pháp lúc đó chưa bảo vệ quyền sở hữu, quyền sử dụng mẫu mô của bệnh nhân cũng như không yêu cầu các bệnh viện và nhà khoa học phải thực hiện. 

Câu chuyện của Henrietta chưa kết thúc ở đó, những gì xảy ra với phòng giam của cô và gia đình cô đã thu hút sự chú ý và cảm thông của một số người đang cố gắng đi tìm công lý cho cô và gia đình cô, một trong số đó là nhà báo Rebecca Skloot. Cô đã dành 10 năm để nghiên cứu chuyên sâu, điều tra về cuộc đời của Henrietta Lacks, phỏng vấn gia đình và bạn bè của cô, thu thập một lượng lớn thông tin và viết cuốn sách"Cuộc Đời Bất Tử Của Henrietta Lacks", kể câu chuyện của Henrietta với thế giới. Cô cũng thành lập một quỹ để sử dụng một phần số tiền thu được từ cuốn sách để giúp đỡ gia đình Henrietta, hỗ trợ họ về mặt y tế và giáo dục. Cuốn sách của cô cũng được chuyển thể thành phim với sự tham gia của Oprah Winfrey, càng mở rộng tầm ảnh hưởng của Henrietta.

Henrietta là một anh hùng thầm lặng. Dù rời bỏ thế giới này ở tuổi 31 nhưng các tế bào của cô vẫn tiếp tục tồn tại và nhân lên trong thế giới này, đóng góp to lớn cho sự phát triển của khoa học, y học và nhân loại. Hiện tại, các tế bào HeLa hiện đã lan rộng trên toàn cầu và tổng trọng lượng của các tế bào được tái tạo ước tính tương đương với 100 Tòa nhà Empire State. Di sản mà bà để lại xứng đáng nhận được sự tri ân của tất cả chúng ta.